Alerjik Rinit Tanı ve Tedavisi
Alerjik Rinit Nedir?
Alerjik rinit burun içini kaplayan mukozanın çeşitli alerjenler (polen, toz vb.) nedeniyle iltihaplanmasıdır. Toplumda görülme sıklığı oldukça yüksektir. Çocuklarda %2-37, yetişkinlerde %8-30 arasında görülmektedir.
Alerji yatkınlığı olan veya ailesinde alerjik hastalık öyküsü olan kişilerde ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Genellikle 40 yaşından önce görülür, ilk belirtiler çoğunlukla çocukluk ve genç erişkin çağda ortaya çıkar, yaş ilerledikçe şikayetler azalır. Allerjik rinitli kişilerde diğer alerjik hastalıkların (egzema, astım gibi) görülme olasılığı daha yüksektir.
Eğer alerjik rinit sadece belirli mevsimlerde (özellikle ilkbahar) meydana geliyorsa “mevsimsel rinit (saman nezlesi),” yıl boyunca sürüyorsa “perenial rinit” olarak isimlendirilir. Perenial rinite genellikle ev tozu gibi sürekli maruz kalınan maddeler yol açar.
Alerjik Rinitin Nedenleri
Alerjik rinitin başlıca nedenleri arasında polenler, toz, küf, çim, hayvan tüyü ve ev akarları gibi alerjen maddeler sayılabilir. Yabancı maddeler buruna girdikten 15-30 dakika sonra alerjik reaksiyon başlar, 6-12 saat içerisinde en yüksek düzeye çıkar. Alerjen maddeyle temas sürdüğü sürece şikâyetler devam eder.
Alerjik Rinitin Oluşum Mekanizması
Özellikle alerjen bünyeye sahip kişilerde bağışıklık sistemi polen, toz vb. maddeleri antijen olarak algılayarak antikor üretmeye başlar. Bunu takiben vücut histamin, prostaglandin, lökotrin gibi bazı kimyasal maddeler salgılar. Bu moleküller burun mukozasında şişme, iltihap, aşırı mukus üretimi ve burun tıkanıklığına neden olurlar ve alerjik rinit ortaya çıkar.
Alerjik Rinitin Belirtileri
Alerjik rinit ortaya çıktığında görülen belirtiler şunlardır;
- Burun, boğaz, ağız ile gözlerde kaşıntı ve yanma
- Burun akıntısı
- Hapşırık
- Gözlerde sulanma, kanlanma
- Burun tıkanıklığı, şişmesi
- Kulak tıkanıklığı
- Baş ağrısı
- Halsizlik
- Göz altlarında şişme ve morluk
- Öksürük
- Koku ve tat duyularında azalma
Alerjik Rinit Tanısı Nasıl Konur?
- Hekim tarafından detaylı bir anemnez alınır (hastanın yaşı, kullandığı ilaç olup olmadığı, ailede alerji öyküsü olup olmadığı, belirtilerin ortaya çıktığı mevsim, hangi ortamlarda şikayetlerin arttığı gibi).
- Kulak burun boğaz muayenesi yapılır.
- Alerji testleri uygulanır (deri testleri ya da kanda alerjenlerin araştırılması). Deri testleri daha yaygın olarak uygulanmaktadır.
Alerjik rinit nasıl tedavi edilir?
Alerjik rinit tedavisi, belirtilerin ortadan kaldırılmasına ve hastanın rahatlatılmasına yöneliktir. Tedavi sırasında alerjiye neden olan etkenlerle temasın kesilmesi çok önemlidir. Tedavide uygulanan yöntemler arasında;
- İlaç tedavisi
- Aşı tedavisi (hiposensibilizasyon)
- Rhinolight (fototerapi)
- Cerrahi tedavi
İlaç tedavisi genellikle alerji mevsimi başlamadan en az 2 hafta önce başlatılır. Antihistaminikler ve steroid preparatlar en sık kullanılan ilaç türleridir. Akıntı, kaşınma, hapşırma ve burun mukozasının şişliği gibi semptomları gidermekte faydalı olurlar.
Aşı tedavisinde kişide alerji yaratan etkenin giderek artan dozlarda uygulanarak, vücudun bağışıklık kazanması sağlanır. Aşı başlangıçta haftada bir, idame dozuna ulaşıldıktan sonra ayda bir yapılır. Aşı tedavisi ağızdan damla şeklinde de uygulanabilmekle birlikte hangi yöntemin kullanılacağına doktor karar verir.
Rhinolight tedavisinde hastanın burun deliklerine özel dalga boylarına sahip, yüksek yoğunluklu ışık uygulanır. Hem mevsimsel hem de tüm yıl süren alerjik nezlesi olan hastalardaki tüm şikayetleri başarılı şekilde azaltmak ya da yok etmek mümkündür. 14 yaşın üstündeki kişilerde uygulanır. Ardarda gelen 2 hafta içinde ve 4-8 seansta gerçekleştirilir. Uygulama süresi oldukça kısadır, her bir burun deliği için 2-3 dakika yeterli olmaktadır.
Cerrahi tedavi hastaların burun tıkanıklığının giderilemediği durumlarda tercih edilir. Burun tıkanıklığı konka adı verilen burun etleri kontrolsüz bir şekilde büyümesi, sinüzit veya poliplerden kaynaklanabilir. Burun etlerinin büyümesini azaltmak için lazerli konka cerrahisi (ihtiyaç varsa septoplastiyle birlikte) uygulanır, yine sinüzit varlığında endoskopik sinüs cerrahisi gerçekleştirilebilir.
Alerjik Rinitli Kişilerin Dikkat Etmesi Gerekenler
- Alerjen etkenin bulunduğu ortamlardan uzak durulmalı, ancak böyle bir ortamda bulunmak gerekiyorsa maske takılmalıdır.
- Polenlerin uçuştuğu mevsimlerde pencereler kapalı tutulmalıdır.
- Oda havasının temizliğine ve nemine dikkat edilmelidir.
- Klimanın filtresi her ay temizlenmelidir.
- Sigaradan ve dumanlı ortamlardan uzak durulmalıdır.
- Evde hayvan ve bitki bakılmamalıdır.
- Evde halı, kilim vb. bulundurulmamalıdır.
- Kuştüyü ya da yün yastık, yorgan, yatak yerine sentetik olanlar tercih edilmelidir.
Burun İçi Işık Tedavisi (Rhinolight)
Rhinolight, diğer bir deyişle Intranazal Fototerapi, burun içi ışık tedavisi manasına gelir. Alerjik nezlenin tedavisinde uygulanan en yeni teknolojik yaklaşım olan Rhinolight, özel dalga boylarına sahip, yüksek yoğunluklu ışık (görülen ışık spektrumu ve UV ışık yelpazesinin güvenli kısmını) içerir.
Hem mevsimsel hem de tüm yıl süren (perenial) alerjik nezlesi olan hastalarda gözlenen burunda kaşıntı, akıntı, tıkanma, hapşırık gibi her türlü şikayeti başarılı şekilde azaltmak ya da yok etmek fototerapiyle mümkün olabilmektedir. Rhinolight’ın etkinliği dünya çapında yapılan bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır. Alerjinin çeşidi ne olursa olsun tüm vakalarında etkilidir.
Rhinolight Kimlerde Uygulanır?
Rhinolight 14 yaşın üzerindeki alerjik nezlesi olan bütün hastalarda güvenle uygulanan etkin bir yöntemidir. Ancak bazı hasta gruplarında özellikle tercih edilmektedir. Bunlar;
- Alerjik nezle ile ilgili şikayetleri burun spreyleri ve ağızdan alınan alerji ilaçları ile kontrol edilemeyen hastalar,
- Yan etkiler yüzünden ya da başka hastalıklar için kullanılan diğer ilaçlarla etkileşime girmesi gibi nedenlerle standart tedavilerin uygulanamadığı hastalar,
- Uzun dönem ilaç kullanmak istemeyen hastalar,
- Gebeler
- Emziren anneler
- Sporcular
- Böbrek ve karaciğer yetmezliği olan hastalar.
Rhinolight Kimlerde Uygulanamaz?
Rhinolight tedavisinin uygulanamadığı hasta grupları şunlardır:
- Ciddi burun eğrilikleri olan hastalar
- Alerjik nezlenin yanı sıra diğer viral ya da bakteriyel burun iltihapları bulunan hastalar
- Burun içinde ya da genizde tümörleri olan hastalar
- Ciddi burun kuruması ve burun içinde kabuklanma şikâyeti olan hastalar
- Daha önce cilde yönelik ışık tedavisi sırasında cilt sorunları yaşamış hastalar
- 14 yaşın altındaki hastalar
Rhinolight Tedavi Yöntemi ve Süresi
Rhinolight tedavisinin süresi ve sıklığı hastanın mevsimsel veya yıl boyu süren alerji tanısına göre planlanır. Genellikle birbirini takip eden 2 hafta içinde uygulanan 4-8 seansta gerçekleşmektedir. Uygulama süresi oldukça kısadır, her bir burun deliği için 2-3 dakika yeterli olmaktadır.
Anestezi gerektirmez. Uygulama sırasında herhangi bir sıcaklık ya da ağrı hissi oluşmaz, güvenlidir.
Hastalara önerilen en iyi seçenek olası semptomlar ortaya çıkmadan önce tedaviye başlamalarıdır. Alerji semptomlarının başladığı durumlarda ise, Rhinolight tedavisine mümkün olduğunca erken başlanması önerilir. 1-2 seans sonra bile iyileşmeler gözlenebilir. Ancak kesin yanıt için mutlaka tedavi sonuna kadar beklenmelidir. Tedavi sırasında burun içi dokularda herhangi kalıcı bir hasar oluşmadığı için, bir sorun yaşanmadan uzun dönemler kullanılabilmektedir.
Rhinolight tedavisinin özellikle ilk döneminde geçici olarak burun kuruluğu, kabuklanma ve kanamalar olabilir. Bu durumda burun içine özellikle A vitaminli ve yağlı burun kremleri uygulanmalıdır.
