Bademcik İltihabı Tedavisi

Bu sayfada şu konu başlıklarını okuyabilirsiniz:

Bademcik İltihabı

Bademcikler küçük dilin arkasında, boğazın her iki tarafında yer alan top şeklinde lenfatik yapılardır. Bağışıklık sisteminin bir bölümünü oluştururlar ve enfeksiyona karşı vücudu koruma görevinde rol alırlar. Bademciklerin iltihaplanmasına tonsillit adı verilir.

Tonsillit daha çok 2 yaş üzeri çocuklarda görülür. İki yaş öncesinde anneden geçen antikorlar çocuğu koruduğu için, yetişkinlerde ise gelişmiş immün sistem sayesinde daha nadir ortaya çıkar.

Bademcik iltihabı, akut ve kronik olmak üzere iki gruba ayrılır.

Akut Bademcik İltihabı (Akut Tonsillit)

Çocukluk çağının en yaygın görülen hastalıklarından olup, bir veya iki bademciğin kendiliğinden iyileşen enfeksiyonudur. 3 yaşından önce ve 50 yaşından sonra çok nadir görülür.

Kronik Bademcik İltihabı (Kronik Tonsillit)

Bir yılda en az 7 defa veya iki yıl üst üste her yıl en az 5 defa geçirilen akut tonsillit atakları, kronik tonsillit olarak tanımlanır. Klinik tablosu akut tonsillitten farksızdır. İlaveten ileri derecede büyük tonsiller görülebilir. Tonsillit atakları yaşam kalitesinin düşmesine neden olurlar.

Bademcik İltihabının Nedenleri

Bademcik iltihabına çocukluk çağında bu enfeksiyona daha çok beta mikrobu (A Grubu Beta Hemolitik Stereptokok) veya virüsler sebep olur. Bazı bademcik enfeksiyonlarında ise etken saptanamamaktadır. Bademcik enfeksiyonları genellikle aşırı yorgunluk, yetersiz beslenme, uykusuzluk gibi vücut direncinin düştüğü durumlarda ortaya çıkar. Enfeksiyona yakalanmış kişiyle tensel temas ya da solunum yolu sekresyonlarının damlacık yoluyla havadan yayılması ile bulaşır.

Bademcik İltihabının Belirtileri

Bademcik iltihabının belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Boğazda yanma ve acıma, ağrı
• Bademciklerde kırmızı ve şişkin görünüm
• Bademciklerin etrafında/üzerinde lekeler ve iltihap
• Yutkunma zorluğu, ağrı
• Ateş, üşüme, titreme
• Halsizlik, kırgınlık, eklem ağrıları
• Ağızda kötü koku
• Virüslerin neden olduğu durumlarda; burun akıntısı, tıkanıklığı, hapşırma, öksürük
• Çocuklarda bu belirtilerin yanında; mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ortaya çıkabilir.

Bademcik İltihabının Tanısı Nasıl Konulmaktadır?

Fizik muayene, boğaz kültürü veya hızlı antijen tarama testi yapılarak bademcik iltihabı (tonsillit) tanısı konulur. Bu işlemle aynı zamanda tonsillitin neden kaynaklandığı da tespit edilir.

Bademcik İltihabının Tedavisi

Tonsillite yol açan etkene göre (virüs, bakteri, mantar, parazit) gereken antibiyotik ya da ilaç tedavisi uygulanır.

Akut tonsillit tedavisinde amaç enfeksiyonun yok edilmesi ve semptomların tedavisidir. Antibiyotik, analjezik (ağrı kesici) ve antipiretik (ateş düşürücü) ilaçlar, antiseptik gargara ve dinlenmeyle tedavi sağlanır. Tedavinin yarım bırakılması bademcik çevresi apse, orta kulak ve kulak arkası kemiğin enfeksiyonu, akciğer enfeksiyonu, romatizmal kalp iltihabı, septisemi gibi komplikasyonlara yol açabilir.

Bademcik Küçültme Ameliyatı

Bağışıklık sisteminin bir parçası olan bademcikler eğer normalden çok büyükse, tekrarlayan bir enfeksiyon durumu mevcut değilse ve büyük oluşlarına bağlı olarak yutma güçlüğü, horlama, uyku apnesi gibi rahatsızlıklara yol açıyorsa bademcik küçültme operasyonu yapılabilir. Bu ameliyatta bademciğin bir bölümü yerinde bırakılır. Bırakılan kısım bir süre sonra tekrar normal bademcik boyutuna ulaşarak bağışıklık sistemiyle ilgili işlevini görmeye devam eder.

Bademcik küçültme ameliyatlarında lazer, radyofrekans, coblator, elektrokoter gibi tekniklerden biri uygulanır. Küçültülen bademciğin sorun oluşturacak kadar yeniden büyümesi küçük bir ihtimaldir.

Bademcik Ameliyatı (Tonsillektomi)

Kronik tonsillit tedavisinde ameliyat (tonsillektomi) önerilir. Tonsillektominin tercih edildiği durumlar şunlardır;

• Bademciklerde sık sık iltihaplanma,
• Enfeksiyonunu 1 yılda 5 ya da daha fazla tekrarlaması veya üst üste birkaç yıl boyunca senede 3-4 defa tekrarlaması,
• Uygulanan tedavilere yanıt alınamaması,
• İlaç tedavisine rağmen enfeksiyonun 3 aydan uzun sürmesi,
• Kişinin günlük aktiviteleri kısıtlaması,
• Bademciklerin solunum yolunu engelleyen büyüklüğe ulaşması,
• Bademciklerin yutmada ciddi sorun yaratması,
• Tıkanıklık yüzünden konuşma zorluğu çekilmesi,
• Bademciklerde şiddetli kanama gözlenmesi.

Bademcik ameliyatı ile bademciklerin bir bölümü ya da tümü alınmaktadır. 3 yaşın altındaki hastalara çok zorunlu olmadıkça operasyon yapılmamaktadır.

Ameliyat genellikle çocuklarda genel anestezi yetişkinlerde lokal anestezi kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Tonsillektomide farklı tekniklerle uygulanabilmektedir. Klasik yöntemde bademcikler kapsülüyle birlikte disektör denilen bir aletle disseksiyon yöntemiyle çevre dokulardan ayrılır. Bölge yoğun damarlı bir yapıya sahip olduğu için bu yöntemle kanama daha fazla olmaktadır. Hasta genellikle bir gece hastanede kalır.

Tonsillektomi de son geliştirilen teknik Thermal Wedding tekniğidir.

Thermal Wedding Tekniği

Bademcik ameliyatlarında kanama riskini azaltmak için geliştirilmiş bir yöntemdir. Dokuları ayırmak için ısı enerjisi kullanılır ve bademcikler çevre dokulara zarar vermeden ayrılır. Kanama olmaz ya da çok az olur. Ameliyat sonrası kulağa vuran ağrı ve boğaz ağrısı belirgin derecede az olur. Avantajları arasında ayrıca narkoz alım süresinin kısalması, iyileşme süresinin 2-3 haftadan 1 haftaya düşmesi, normal yemeğe dönüş zamanının kısalması sayılabilir. Operasyon sonrası kanama riski de ortadan kalktığı için ikinci bir uygulama ve buna bağlı zorlukların da önüne geçilmiş olur.

Bademcik Ameliyatı Sonrası Dönem

Tonsillektomi sonrası dönemde hasta şunlara dikkat etmelidir:

• Operasyon sonrası bir ya da iki hafta süresince sulu ve yumuşak gıdalarla beslenilmeli, sıcak gıdalardan uzak durulmalıdır.
• Soğuk su, süt ve dondurma gibi soğuk gıdalar tüketilmeli, sert, acı, baharatlı, asitli yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalıdır.
• Doktorun verdiği ilaçların kullanım şekli ve süresine uyulmalıdır.
• Doktorun belirlediği süre boyunca alkol ve tütün ürünleri kullanılmamalıdır.
• Seyahat, fizik aktivite ve spor gibi konularda doktorun önerilerine uyulmalıdır.
• Bademcik ameliyatı olan çocukların üç hafta süresince fiziksel efor harcamaları sakıncalıdır.
• Aksi söylenmedikçe bol su tüketilmelidir.
• Taburcu olduktan sonra istendiği zaman banyo ve duş yapılabilir. Ancak suyun ılık olmasına dikkat edilmelidir.
• Ameliyat sonrası kanama riski düşük olup %1-2 civarındadır. Ağızdan ve boğazdan taze kan gelmesi, kan kusulması gibi durumlarda hemen doktorla temasa geçilmelidir.

Bademcik Taşı (Tonsillolit)

Bademciklerin üstünde kripta adı verilen gözenekler bulunur. Bu gözeneklerin içinde ölü hücreler, mukus veya yemek artıkları birikerek bademcik taşına (magma) neden olabilirler. Renkleri beyaz ya da gri olabilir, boyutları değişkendir. Erişkinlerde rastlanma oranı daha yüksektir.

Bademcik Taşının Nedenleri

Bademcik taşının oluşma nedenleri şunlardır:

• Boğaz enfeksiyonları
• Diş enfeksiyonları
• Burun salgısı
• Besin artıkları
• Kalsiyum ya da magnezyum tuzlarının çökmesi

Bademcik Taşının Belirtileri

Bademcik taşında genellikle ağız kokusu dışında belirtiye çok rastlanmaz. Ancak bazı durumlarda şu belirtiler de görülebilir:

• Yabancı cisim hissi
• Öksürük
• Boğazda ağrı
• Yutkunma güçlüğü

Bademcik Taşı Oluşmasını Önlemek İçin Yapılabilecekler

Bademcik taşı oluşmasını önlemek için şu noktalara dikkat edilmelidir:

• Bol su içilmelidir
• Ağız gargarası yapılmalıdır. Özellikle tuzlu suyla gargara ağız hijyeni için oldukça yararlıdır.
• Boğaz, burun enfeksiyonları tedavi edilmelidir.
• Besinlerin iyice çiğnenmesine dikkat edilmelidir.

Bademcik Taşının Tedavisi

Bademcik taşı genellikle özel bir tedavi uygulanmadan, tuzlu suyla gargara yaparak, kulak pamuğu yardımıyla temizlenebilir. Hatta dil ucu kullanılarak bile yerinden çıkarılabilir.

Ancak taşların inatçı olduğu, çok büyük olduğu, hastaya sıkıntı verdiği durumlarda küretaj, lazer ya da bademciklerin alınması (tonsillektomi) gibi müdahaleler gerekebilir.

Küretaj ile taşlar çıkarılırken (kürete edilerek) genellikle lokal anestezi gerekmez. Ama hastanın yapısına bağlı olarak ya da taşlar çok büyükse lokal anestezi uygulanabilir.

Lazer ile bademciklerin yüzeyi pürüzsüz hale getirilir. Bu işleme kriptolizis denilir. Karbondioksit lazer kullanılır ve genellikle lokal anestezi uygulanır.

Bademcik Tümörü

Bademcik tümörü ya da kanseri diğer kanser türleri kadar yaygın değildir. Büyük oranda yetişkinlerde görülür. Başlangıçta bademcik enfeksiyonuyla karıştırıldığı için erken tanı şansı genelde olmaz.

Bademcik Tümörünün Nedenleri

Bademcik tümörünün nedenleri arasında;

• Aşırı alkol ve sigara tüketimi
• Genetik
• Kötü ağız hijyeni
• İç kulak hastalıkları sayılabilir.

Bunların yanı sıra bademcik tümörü vakalarının yaklaşık dörtte birinde neden bilinmemektedir.

Bademcik Tümörünün Belirtileri

Bademcik tümörünün belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Boğazda ağrı
• Boğazda şişlik
• Yutkunma güçlüğü
• Yemekleri yutmada güçlük
• Ağız kokusu
• Gece terlemesi
• Hızla kilo kaybı

Bademcik Tümörünün Tedavisi

Bademcik tümörü saptandığında bademcikler ve sıçrama ihtimaline karşı boyundaki lenf bezleri alınır. Tümör lenf bezlerine sıçradığı durumlarda radyoterapi ve kemoterapi birlikte uygulanılır.