Vestibüler Rahatsızlıklar

Dengeyi vestibüler sistem, oküler sistem ve ekstroseptif ve özellikle proprioseptif sensörial beraberce sağlar.

İnsanda dengeyi vestibüler sistem, oküler sistem ve ekstroseptif ve özellikle proprioseptif sensörial sistem (eklem , ligament, kaslar ve derin dokulardan gelen uyaranlar) beraberce sağlar .

Her 3 sistemden devamlı olarak gelen uyarılarla baş ve vücudun pozisyonu hakkında bilgi alınır ve gerekli olan refleks uygulamalar, ayarlamalar yapılır.

Vücudun denge içinde bulunması ve başın boşluktaki değişik pozisyonlarında uyumun bozulmaması için her 3 sistemden merkeze iletilen bilgilerin sentezinin ve bu bilgilerin doğuracağı refleks reaksiyonların harmoni içinde hareketi gerekir. Bu sistemlerden birindeki bozukluk gelen bilgilerin çatışması ve harmoninin kaybıyla sonuçlanır. Böylece hareket halüsinasyonu yani vertigo doğar. Belirli bir zaman içinde 3 sistemden 2 si normal şekilde çalışıyorsa organizma genel olarak dengesini koruyabilir.

Vestibüler sistemin periferik ve santral bölümleri mevcuttur. Periferik bölüm nervus vestibularis , ganglion vestibularis , semisirküler kanallar ve otolitik yapılardan ibarettir. Semisirküler kanallar ve otolitik yapılara ( ultrikül ve sakkül ) sistemin end – organı denir.

Santral bölüm ise 4 tane vestibüler çekirdeği sekonder nöronları ve bunların santral bağlantılarını içerir.

PERİFERİK VESTİBÜLER SİSTEM

Kemik Labirent

Kemik labirentin ön kısmını koklea, arka kısmını semisirküler kanallar, orta kısmını ise vestibül teşkil eder.

Membranöz Labirent

Otomobil tekerleğinin iç lastiği gibi kemik labirentin içini işgal eder. Fakat aralarında perilenfatik mesafe bulunur. Membranöz labirentin içini ise endolenf denen berrak bir sıvı doldurur. Membranöz labirent şu bölümlerden ibarettir.

• Duktus koklearis
• Utrikül
• Sakkül
• Duktus endolenfatikus ve sakkus endolenfatikus

Nervus Vestibülaris

8. Kranial sinirin vestibüler dalı iç kulak yolunun dibinde bulunan ganglion vestibulare hücrelerinden çıkar. Ganglionun lifleri utrikulus ve sakkulusun makulalarına ve duktus semisürkülarislerin ampullalarında dağılır.

Baş Dönmesi ( Vertigo)

Baş dönmesi şikayetiyle gelen hastaların birçoğu bu deyim ile hakiki bir baş dönmesi değil , fakat başta hafiflik, karıncalanma, kayma, fenalık hissi, göz kararması gibi değişik şeyleri ifade ederler.

Vertigo latince kendi etrafında dönmek fiilinden gelmektedir.

Vertigoya eşlik eden nistagmus; Gözlerin irade dışı ritmik hareketidir. Nistagmus çabuk hareket yönüne göre isimlendirilir. Hasta çabuk komponent tarafına baktığı zaman nistagmus artar. Bu durum labirenter nistagmusun özelliklerinden biridir diyebiliriz.

Vestibülo – Spinal Refkleksler

1. Düşme Reaksiyonu

Spontan düşme reaksiyonu için Roomberg testi uygulanır. Şahıs iki ayağı yan yana gelecek şekilde ve elleri iki yanında olduğu halde ayakta tutulup gözleri kapatılır. Serebellar bir bozukluk varsa şahıs lezyon tarafına düşer veya dengesiz bir tarzda sallanır.

2. Past – Pointing (Noktayı aşma)

Hastaya kolunu omuzu yönünde uzatıp mesela bir elbise askısına dokunması istenir. Gözler kapatılıp bu hareketi tekrar etmesi söylenir. Vestibüler tenbihte yavaş faz tarafına bir kayma ( noktayı aşma) görülür.

3. Yürüme Testi

Şahısa bir noktadan başlayarak karşıdaki bir hedefe düz hat şeklinde yürümesi söylenir. Gözler kapatılır, iki nokta arasında yürümeye devam etmesi söylenir. Serebellar vestibüler bozuklukta hasta tarafa doğru bir kayma görülür. Bu test adımlama testi şeklinde de yerinde saymak suretiyle yapılabilir.

Periferik Postural Pozisyonel Vertigo (BPPV)

Başın belirli pozisyonlarında meydana çıkan nistagmusa Pozisyonel nistagmus denir. Pozisyonel nistagmusu ortaya çıkarmak için Dix Hallpike testi yapılır. Pozisyonel vertigo bugünlerde baş dönmesi şikayetiyle gelen hastalarda en çok görülen sebeptir. Teşhisi ve tedavisi için odyolojik tetkikler ve video elektronistagmografi – denge testleri faydalı olmaktadır.

Ortaya çıkan nistagmusa göre gerekirse başta Epley manevrası olmak üzere farklı manevralarla pozisyon sırasında yerinden kaymış olan otokonyaları yerine koymak adına farklı manevralar gerçekleştirilir.

Vestibüler Nörinit

Devamlı vertigo ile karakterizedir. Baş dönmesi ani başlar saatler veya birkaç gün içinde maksimuma erişir. Sonra yavaşça azalır. Baş dönmesi Meniere hastalığındaki kadar şiddetli değildir. İşitme bozulmamıştır. Çoğunlukla 20-50 yaşlar arasında görülür. Hastalık 2 ile 3 ay arasında sürebilir.

Meniere Hastalığı

Vertigo, işitme kaybı, kulakta çınlama ile karakterize endolenfatik hidropstur.

Hastalığın histopatolojisinde membranöz labirent distansiyona uğrar. Sonuçta gerilen kısımlar rüptüre olarak fistül teşkil edebilirler ve işitme kaybı ve vertigo ortaya çıkar. Genellikle tek taraflıdır. Nöbetler halinde kendini gösterebilirler. Vertigoya bulantı kusma eşlik edebilir. Baş ağrısı ve migren hikayesi mevcut olabilir.

Baş dönmesi ile kendini gösteren hastalıkların ayırıcı tanısı ve tedavisi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanı tarafından otolojik muayene ve laboratuvar testleri ile gerçekleştirilebilir.