Tonsillit, Tonsillektomi ve Adenoidektomi
Tonsil ve adenoid hastalıkları toplumda en sık karşılaşılan sağlık problemlerindendir. Boğaz ağrısı, üst solunum yolu enfeksiyonu ve bunlarla ilişkili kulak ağrısı şikayetleri nedeniyle çok sayıda hasta, özellikle çocuk hasta sağlık hizmetlerine başvurmaktadır. Tonsil ve adenoid hastalıkları ile bu hastalıkların tanısında ve tedavisinde kulak burun boğaz uzmanlarının çok önemli rolü bulunmaktadır.
Pediatrik popülasyonda tonsil ve adenoidleri en çok etkileyen durumlar reküren veya kronik enfeksiyonlar ile obstrüktif hiperplazilerdir. Çocukları ve erişkinleri kapsayan fiziksel ve psikolojik durumlarla ilişkili olduğundan obstrüktif uyku apnesi sendromu ve son dönemlerde tanımlanan üst solunum yolu rezistans sendromunu kapsayan uyku solunum bozuklukları giderek önem kazanmaktadır.
ANATOMİ
Palatin tonsil , farangeal tonsil (adenoid) ve lingual tonsillere Waldeyer halkası denir. Tonsil ve adenoidler konağın antijenik hafızasının gelişinde rol oynadığı gibi aynı zamanda alt solunum yollarının korunmasında görev alan vücudun savunma birimleridir.
ADENOİDLER (FARENGEAL TONSİLLER)
Kutu gibi nazofarenksin arka duvarına yerleşmiş üçgen şeklinde lenfoid parçalarıdır. Doğumda adenoidler vardır ve hayatın ilk haftalarında bakteri kolonizasyonu başlar. Çeşitli virüsleri, bakterileri, alerjenleri, yemek ve çevresel iritanları kapsayan antijenik uyaranlara cevap olarak erken ve orta çocukluk döneminde büyüme gösterirler. Genelde erken puberte döneminde gerileme eğilimindedirler. Adenoid enflamasyonu nedeniyle östaki tüpünün fonksiyonel ve mekanik obstrüksiyonu orta kulak hastalıklarının gelişmesinde belirgin rol oynamaktadır. Ayrıca alerjik rinite yol açabilirler. Ağızdan solunuma devam ettikçe orta yüzün gelişimi negatif yönde etkilenir. Böylece giderek dar bir damak ve nazofarenks ile anormal mandibula gelişimi sonucu “adenoid yüzü” denen görüntü oluşur.
TONSİLLER
Palatin tonsiller orofarenksin lateral duvarlarına yerleşmiş bir çift oval şekilli yapıdır. Aşırı büyüdüklerinde velofarengeal yetmezliğe veya nazal obstrüsiyona neden olurlar. Aşırı büyük olmaları östaki tüpü orta kulak kompleksi ve sinüslerin hastalıklarıyla ilintilidir. Tonsillerin histolojik yapısı, immünolojik fonksiyon gören organ olması ile yakından ilişkilidir. Tonsilparankiminin derinlerine giren 10-30 adet kripte benzer giiritler vardır. Üzerleri özelleşmiş antijen üreten yassı epitalle kaplıdır. Tonsiller epitalin altındaki immünolojik aktif lenfoid hücrelere antijen aktaran mikroporlara sahiptir.
MİKROBİYOLOJİ
A grubu BETA hemolitik streptokok akut tonsillitte sıklıkla gözüken klasik olarak tanımlanmış bakteri türüdür.
İMMÜNOLOJİ
Tonsil ve adenoidler üst solunum yolunun majör immünülojik organlarıdır. Mikroanatomileri nedeniyle lokal immün cevabın oluşmasını sağlarlar. Ayrıca tüm vücudun immünolojik savunma sisteminin oluşmasına katkıda bulunurlar. Tonsil ve adenoidler hem lokal immünitede yer almaları hem de immün sistemin gözetimi altında çaışmaları nedeniyle önemli bir yere sahiptirler.
Adenotonsillektominin immünolojik düzen üzerindeki etkileri minimaldir.
KLİNİK DEĞERLENDİRME
Ameliyat endikasyon sebebi olan obstrüktif adenoid hiperplazi en iyi klinik öykü ve fizik muayene ile saptanır. Ağızdan soluma, horlama ve nazal konuşma triadı şeklinde görülür. Semptomların varlığı ve ciddiyeti fizik muayene ile belirlenir. Fizik muayene anterior ve posterior rinoskopiyi içermelidir.
Tonsiller hastalığı en sık görülen ekli akut tonsillittir. Obstrüktif tonsiller hiperplazi tonsillektominin en sık ve geçerli nedenidir. Bu hastalar uykuda ve uyanıkken değişken derecelerde soluk alma problemi yaşamaktadır. Fizik muayenede çocuğun ağzı açık ve dil ağız tabanında olmalıdır.
Dilin pozisyonu, damağın uzunluğu ve şekli not edilmelidir.
TONSİLLEKTOMİ ENDİKASYONLARI
İleri derecede tonsil hiperplazisi Obstrüksiyonlu tonsiller hiperplazi, uykuda solunum bozukluğu, rekürren kronik tonsillit, tonsillolitiazis, rekürren apse veya rekürren tonsillitli hastalarda veya medikal tedaviye yanıtsız peritonsiller apse ve neoplastik durumlarda endikasyon söz konusudur.
ADENOİDEKTOMİ ENDİKASYONLARI
Zorunlu ağız solunumu veya kronik nazal obstrüksiyonla giden Adenoid hiperplazi, uykuda solunum bozukluğu, obstrüktif uyku sendromu, gelişme geriliği, konuşma bozuklukları, rekürren veya kronik adenoidit, rekürren efizyonlu otitis media, kronik otitis media, kronik sinüzit belli başlı adenoid endikasyonları diyebiliriz.
TONSİLLEKTOMİNİN ELEKTİF ENDİKASYONLARI
Çok sık tekrarlayan akut tonsillit Kronik tonsillit Obstrüktif tonsiller Peritonsiller apse olarak sıralanmaktadır.
ADENOİDEKTOMİNİN ELEKTİF ENDİKASYONLARI
Genelde 4 durumda adenoidektomi uygulanır. Rekürren veya kronik otitis medianın önlenmesi Obstrüktif adenoidler Rekürren veya kronik sinüzit Rekürren veya kronik adenoidit
