Propolis kullanımı ve faydaları

İnsanların beslenmesinde önemli bir yeri olan balın yanı sıra polen, arı sütü, propolis ve arı zehri gibi diğer arı ürünleri de günümüzde birçok amaç için kullanılmaktadır. Çok eski çağlarda keşfedilerek, doğal bir antibiyotik olarak kullanılan propolisin mikroorganizmalara karşı olan etkisi temel karakteri olup, ilaç özellikleri nedeniyle eski çağlardan beri insanlar tarafından kullanılmaktadır. Propolisin farmakolojik özellikleri Yunan ve Romalı fizikçiler Aristoteles, Dioscoroides, Pliny ve Galen tarafından tanımlanmıştır.

Propolis Nedir?

Arıların üretiği tek şeyin bal olmadığını biliyor muydunuz? Arılar ayrıca, iğne yapraklı veya yaprak dökmeyen reçine salgılayan bitkilerin özsuyundan (çeşitli çam türleri, at kestanesi, gürgen, söğüt, karaağaç, kayın, kestane gibi) propolis denilen bir bileşik üretmektedirler. Bu özsuyu, kendi salgılarıyla ve balmumu ile birleştirdiklerinde, yapışkan, yeşil-kahve renkli bir madde yaratırlar ve bunu arıkovanı yapımında kovanın kaplanmasında kullanırlar.

Kovanda petekleri bal ile doldurduktan sonra, kovanı dış etkenlerden (hava oksijeni, yağmur, su, vd.), mikroorganizmalardan (bakteri, mantar, virüs) ve diğer zararlılardan (böcekler) korumak amacıyla üzerini propolis ile kaplar. Bu propolisdir. Arı kovana giripde öldürdüğü fakat dışarı atamadığı kertenkele gibi hayvanları da propolisle kaplayarak çürümekten korur. Çok iyi bir dezenfektandır.

Binlerce yıl önce, eski medeniyetlerde propolis ilaç olarak kullanılmıştır. Yunanlılar onu apse tedavisinda kullandılar. Asurlular onu yara ve tümörlerin üzerine sürerek enfeksiyonu önlemeye ve iyileşmeye yardımcı olmaya çalıştılar. Mısırlılar onu mumyaları mumyalamakta kullandılar.

Propolisin içeriği, arının yaşadığı bölgede ulaşabildiği ağaçlar ve çiçeklere göre değişkenlik gösterir. Örneğin, Avrupa’daki propolis Brezilya’daki propolis ile aynı kimyasal içeriğe sahip değildir. Bundan dolayı araştırmacıların propolisin sağlık açısından faydalarıyla ilgili genel kanıya varmakta zorlanmaktadırlar. Toplanan yöreye göre rengi değişirse de, sarımsı-kahverengi ile kırmızımsı yeşil renkli olur.

Propolis bileşenleri

  • Organik asitler: Benzoik asit - Ferulik asit - İzoferulik asit - Kafeik asit - Kafeik asit Phenethyl Ester Sinnamik asit - Sinapik asit
  • Polifenoller: Flavonlar: Apigenin - Chrysin - Luteolin - Tectochrysin
  • Flavonollar: Galangin - Kaempferol - Quercetin
  • Flavononlar: Isosakuranetin - Naringenin - Pinobanksin - Pinocembrin
  • Diğerleri: Reçineler - Waks lar - İzopentil ferulat - Artepillin-C

Propolisin iyileştirici bileşenleri

Araştırmacılar propolis içinde 180’den fazla bileşen belirlemişlerdir. Bu bileşenlerin çoğunluğu polifenol yapısındadır. Polifenoller vücuttaki hasar ve hastalıklarla savaşan anti-oksidanlardır.

Propolis özellikle flavonoid denilen polifenolleri içerir. Flavonoidler bitkilerde koruyucu olarak üretilirler. Flavonoidler sıklıkla yiyeceklerde anti-oksidan özelliği ile bulunur, örneğin: meyveler, yeşil çay, sebzeler, kırmızı şarap.

Yapılan çalışmalarda bakteriler üzerindeki etkinin pinosembrin, galangin, kafeik asit ve ferulik asit içeriğine bağlı olarak ortaya çıktığı, virüsler üzerindeki etkisinin kafeik asit, luteolin ve kersetin, mantarlar üzerindeki etkisinin ise pinosembrin, pinobanksin, kafeik asit, benzil ester, sakuretin ve pterostilbene bağlı olduğu ortaya konulmuştur.

Amerikan Sağlık Enstitüsü propolisi soğuk algınlığı, genital herpes ve ağız/çene cerrahisi sonrasında oluşan ağrılarda “muhtemelen etkili” grubunda sınıflamaktadır. Propolis öksürük ve boğaz iritasyonunda da kullanılmaktadır. Propolisin diğer tıbbi durumlarda tedavi edici olduğuna dair yeterli kanıt bulunmamaktadır.

Araştırmacılar propolis hakkında neler söylemiş

Propolisin antibakteriyel, antiviral, antifungal ve ödem anti-inflamatuar olduğu varsayılır. Ancak propolis üzerinde yapılmış bilimsel araştırmalar sınırlı sayıdadır. Araştırmacılar tam olarak sebebini bilmemekle birlikte, propolisin bakteri, virus ve funguslara karşı koruma sağladığı gözlemlemiştir.

Propolisin yaralar üzerindeki etkisi

Propolis pinokembrin denilen özel bir madde içerir, bu flavonoid anti-fungal özelliktedir. Antimikrobik ve anti-inflamatuar özeliği propolisi yara iyileşmesinde de faydalı kılar. Bir çalışmada, propolisin, insanların travmatik yanıklarında sağlıklı hücelerin oluşumunu hızlandırarak iyileşmeye yardımcı olduğunu göstermiştir. Bir başka çalışma, propolisin alkolik ekstresinin ağız yaralarına yüzeye uygulanmasının kortizonlu krem uygulamasına göre mast hücrelerini azaltığı bulunmuştur. Mast hücreleri yara iyileşmesini yavaşlatmaktadır.

Propolisin dudak ve genital uçuklar (Herpes) üzerindeki etkisi

Herstat veya Coldsore-FX denilen yüzde 3 propolis içeren kremler uçuklarda iyileşmeyi hızlandırmış ve semptomları azaltmıştır. Bir çalışma, günde üç kez yüzeye uygulanan propolisin uçuklarda hiç ilaç kullanmayanlara göre daha hızlı iyilşeme sağladığını göstermiştir. Araştırmacılar propolisin insan vücudundaki herpes virus mikrobunu azaltığını, ayrıca sonrasında yeni oluşacak uçuğa karşıda koruyucu olduğunu göstermiştir.

Propolisin kanser üzerindeki etkisi

Propolisin ayrıca belirli kanserlerin tedavisinde de rolü olabileceği önerilmiştir. Bir çalışmaya göre, bu maddenin antikanser etkileri şöyle sıralanabilir:

  • Kanser hücrelerinin çoğalmasını sınırlaması,
  • Hücrelerin kanserleşmesini azaltması,
  • Kanser hücrelerinin bir birlerine yolladığı sinyalleri bloke etmesi.

Çalışmalar ayrıca propolisi tamamlayıcı tedavi olarakta önerirler, ancak yalnız başına kanser tedavisi için önermezler. Başka bir çalışmada Çin propolisinin meme kanserinde anti tümör etkisi ile meme kanseri için tamamlayıcı olarak faydalı olduğu gösterilmiştir.

Güvenlik Tedbirleri

Propolis ürünlerinin güvenli olup olmadığını kesin gösteren yeterli kanıt yoktur, ancak ciddi bir riskte sözkonusu değildir. Zaten insanlar bal yiyerek bir miktar propolis alırlar. Bununla birlikte, arı ya da bala karşı alerjiniz varsa, propolis içeren ürünlere karşıda reaksiyon gösterirsiniz. Propolis uzun süre kullanıldığında kendisine karşı da alerjik reksiyon gelişebilir. Saf propolis tahriş edici özelliktedir. Yani kullanılmadan önce mutlaka seyreltilmesi gerekir.

Arıcılar aşırı mikterda bu madde ile içiçe olduğundan, propolise karşı alerji olabilir. Tipik propolis allerjisinde eğzema benzeri cilt döküntüleri olur. Özelliklede bilinen bir alerji veya astım varsa, tedavi planınıza propolis eklemeden önce doktorunuzla konuşun.

Kaynaklar

Konu Başlıkları

Bu sayımızda yer alan içerikleri sitemiz üzerinden de okuyabilirsiniz. Konu başlıklarımız aşağıdaki gibidir.

Kulak Kiri

Kulak Kiri

Salgının görevi toz ve kum parçalarını tutarak kulak zarına zarar vermesini engellemektir. Normalde kulak kiri dış kulak yolundaki kendine özgü hareketle dışarı atılır.
Dış Kulak Yolu İltihapları (Otitis Eksterna)

Dış Kulak Yolu İltihapları (Otitis Eksterna)

Dış kulak yolu iltihapları en sık yazın oluşur. Yazın deniz ve havuz sularının temiz olmasına dikkat edilmelidir.
Sinüs operasyonlarında navigasyon kullanımı

Sinüs operasyonlarında navigasyon kullanımı

Navigasyon kullanılabilmesi için, perasyon öncesinde ayrıntılı bir sinüs bilgisayarlı tomografisi çekilir.
Revizyon Burun Estetiği Ameliyatı

Revizyon Burun Estetiği Ameliyatı

İç dokusunda bilinmeyen değişimlerin meydana gelmiş olması, revizyon ameliyatını çok daha önemli, özellikli ve teknik olarak zorlayıcı kılmaktadır. İlk ameliyatlar esnasında oluşan doku kayıpları onarılabilmektedir.
Kepçe Kulak

Kepçe Kulak

Kepçe kulak, en sık görülen kulak deformitesidir. Kepçe kulak, estetik bir problemdir.
Vertigo

Vertigo

Vertigo bir hastalık ismi değildir, bir bulgudur. En sık vertigo nedeni, kristal oynaması denilen BPPV’dir.
Bakteriyel Rinosinüzitler

Bakteriyel Rinosinüzitler

Paranasal sinüsler frontal, etmoid, maksiller ve sfenoid sinüsler olmak üzere 4 çifttir.
Dil Kanserleri

Dil Kanserleri

Yassı hücreli kanser dilde en sık görülen kanser çeşididir. Dilde 3 haftadır geçmeyen yara varsa mutlaka bir KBB uzmanına muayeneye gitmek gerekir.
Editörün Kaleminden

Editörün Kaleminden

Bu sayımızda siz değerli okurlarımız için hastanemizde başarılı bir ameliyat süreci yaşayan sevgili Arzu Kaya ile sohbet ettik.
Bir oyuncunun vertigo serüveni

Bir oyuncunun vertigo serüveni

Vertigo gerçekten insanın yaşam kalitesini çok düşüren bir rahatsızlık.
Bodrum’un sakin kızı…Gümüşlük

Bodrum’un sakin kızı…Gümüşlük

Berrak ve masmavi bir denizi, harika bir doğası ve muhteşem tarihi güzellikleri olan bir belde.
Propolis kullanımı ve faydaları

Propolis kullanımı ve faydaları

İnsanların beslenmesinde önemli bir yeri olan balın yanı sıra polen, arı sütü, propolis ve arı zehri gibi diğer arı ürünleri de günümüzde birçok amaç için kullanılmaktadır.
Şu anda bu konuyu okumaktasınız.