Farenjit

Farenjit, boğazın mukozal yapılarının iltihaplı bir hastalığıdır. Çoğu farenjit klinik değerlendirmeyle teşhis edilir ve antibiyotikler veya semptomatik ilaçlarla tedaviye cevap verir.

Farenjitin Anatomisi

Farenks, solunum ve sindirim bölümünün ortak bölümüdür. Farenksin 3 kısmı vardır.

• Nazofarenks: Farenksin üst veya nazal kısmı arka nazal koana yoluyla burun ile iletişime geçer. Östaki borusu delikleri, koananın arkasında ve biraz altındaki duvarlarda bulunur.
• Orofarenks: Yumuşak damağın seviyesi , nazofarenksi orofarenksten ayırır.
• Hipofarenks: Dilin altından başlar ve krikoid kıkırdağının alt sınırına kadar uzanır.

Farenksin Enfeksiyöz Nedenleri

Bakteriyel Enfeksiyonlar

Üst solunum yolunun ve ağız içi boşluğunun normal bakteriyel florası , peptostreptokokus, fusobakterium ve çeşitli bakteroid türler gibi bir çok anaerobik orgonizmalar ve alpha ve beta hemolotik streptokoklar da dahil olmak üzere temel olarak gram pozitif aerobik organizmalar içermektedir. Gram pozitif ve gram negatif aerobik ve anaerobik organizmalar ile karışık enfeksiyonlar klinik uygulamada nispeten yaygın olsa dahi, bu organizmalar ve gram pozitif patojenler klinik farenks enfeksiyonlarında baskın olabilmektedir. Streptokokus piyogenes , stafilokokus aureus , diplokokus pnömonia , korinebakterium difteria , bordetella pertussis , haemofilus influenza ve neisserial türler önemli patojenlerdir.

Streptokoksik Enfeksiyonlar

Özellikle çocuklarda olmak üzere farenjit ile bulaşan en yaygın bakteri A grubu betahemolitik streptokoktur ( streptokok piyogenes ). Ayrıca streptokok pnömonia, C gurubu streptokoklar ve diğer streptokoklar farenjite neden olabilmektedir.

A grubu beta hemolotik streptokok ( GABHS ) için kuluçka süresi 12 saat ile 4 gün arasında değişmektedir. Hastalar klinik olarak boğaz ağrısı, yutkunma güçlüğü ve ateş sergilemektedir. Etkilenmiş dokular iltihaplıdır ve yaygın olarak eksüda vardır. Hastaların çoğunluğunda servikal LAP görülebilir. En çok 5-15 yaşları arasında görülür.

A grubu beta hemolotik streptokok farenjitten şüphelenilen çocuklarda antibiyotik tedavisine zamanında başlayarak ciddi romatizmal ateş komplikasyonundan kaçınmak için tanı yapılmalıdır. Boğaz sürüntüsü ile tanıya ulaşılabilir. Yeni ve hızlı testler mevcuttur.

Stroptokoksik farenjitin tedavisi penisilinin oral ya da intravenöz uygulanması iledir ve penisiline karşı alerjisi olan hastalar eritromisin ya da çeşitli sefalosporinler ile tedavi edilebilmektedir.

GABHS ‘lerin tedavisinde betalaktamaz üreten organizmalar tedaviye direnç göstertebilir.

Streptokoksik enfeksiyonların komplikasyonları romatizmal ateşi , romatizmal kalp hastalığını ve akut poststreptokoksik glomerul onefriti içermektedir.

Stafilokokkal Enfeksiyonlar

Stafilokok aureus yüzünden farenjit mukopürülan drenaj , mukozal eritem , ödem ve tonsillerde kabartılar şeklinde kendini gösterir.

Stafilokokkal enfeksiyonlar kültür ve hassasiyet sonuçlarına göre penisilinler , eritromisin ya da sefalosporin antibiyotikler ile tedavi edilir.

Difteroid Enfeksiyonlar

Difteri 10 yaşından küçük çocuklarda daha fazla görülür. Korina bakterium Difteri gelişmiş ülkelerde ve rutin aşılamalar sayesinde nadir görülür. 2-4 gün arasında bir kuluçka süresinden sonra doku nekrozuna ve enflamasyona neden olan ekzotoksinler üretilebilir.

Farenks mukozasına sıkıca yapışık olan gri yapışık bir zar üretir. Acil teşhis ve tedavisi yapılmalıdır. Antitoksin hala tek belirli tedavi yöntemidir. Antibiyotikler etkilenen hastalarda ve semptomatik taşıyıcılarda yardımcı tedavi olarak etkilidirler.

Pertussis (Boğmaca)

Bordetella pertussis şiddetli öksürük nöbetleri ile karakterize bulaşıcı bir çocukluk hastalığına neden olur. Kuluçka dönemi 1 haftadır ve bunu 3 klinik aşama izler. 2-4 hafta sürebilir. Bunu 1-2 hafta süren iyileşme dönemi izler.

Gelişmiş ülkelerde bağışıklık kazandırma boğmacayı nerdeyse kökünden söküp atmıştır. Bu nedenle söz konusu enfeksiyon şu an gelişmemiş ülkelerle ilişkilidir.

Gonore

Gram negatif bir diplokokus olan neisseria gonorrhoeae cinsel birleşme ile geçen hastalıklar arasında önemli bir farenjit nedenidir.

Sifiliz

Çok yönlü klinik belirtileri başta ve boyunda tutulmayı kapsayan sistematik bir zührevi hastalıktır. Hastalığın birinci aşamasında tonsiller etkilenen çeşitli baş ve boyun alanları arasında olabilir.

Sekonder sifilizde farengotonsillit belirgin bir semptom olabilir.

Viral Enfeksiyonlar

Virüsler farenjitin en yaygın nedenidir.

Herpes Simplex Virüsü (HSV)

HSV serolojik açıdan 2 farklı alt türü mevcut olup tip1 genellikle oral mukozalarda etkilidir. Genellikle diş etleri ve ağız mukozasının enflamasyonu şeklinde ortaya çıkar. Aynı zamanda akut farenjit şeklinde de görülebilir. Virüs mukus veya tükürük ile taşınabilir.

Kızamık

Farengeal alanda kızamık tüm lenfoid dokunun belirgin foliküler hiperplazisine neden olur.

Epstein Barr Virüsü (EBV)

Boğaz ağrısı , ateş ve kızamık geçiren hastalarda EBV ile ilişkili enfeksiyöz mononükleoz akut farengotonsillite benzeyebilir.