Orta Kulak Hastalıklarının Tanı ve Tedavileri

Orta Kulak İltihabı

Soğuk algınlığı, burun alerjisi, bakteriyel üst solunum yolu enfeksiyonları orta kulağı genze bağlayan östaki tüpünün tıkanmasına yol açabilir. Bu da orta kulak iltihabı denilen hastalığın ortaya çıkmasına neden olur.

Tıbbi adı, otitis media olan orta kulak iltihabı, kulak ağrısı ile birlikte kulakta dolgunluk hissi ve işitme azlığına neden olabilir. Ateş, bebeklerde huzursuzluk sık rastlanan belirtiler olmakla birlikte, orta kulak iltihabı genelde üst solunum yolu enfeksiyonuna eşlik ettiğinden burun akıntısı ve tıkanıklığı da gözlenir.

Yeni doğan çocukların üçte ikisi 2 yaşına kadar en az bir defa “orta kulak iltihabı” geçirir. Yaş ilerledikçe orta kulak iltihabının görülme sıklığı da azalmaktadır. 6 yaşın altındakilerde östaki tüpü henüz gelişimini tamamlamamıştır (yetişkinlere göre daha kısadır) bu nedenle orta kulak iltihabına yetişkinlere nazaran çocuklarda daha sık rastlanır.

Akut Orta Kulak İltihabı

Akut orta kulak iltihabı (Akut otitis media) kulak zarının arkasında, orta kulak boşluğunda ani gelişen -akut- iltihaptır. Orta kulak iltihabındaki kulak ağrısı dış kulak yolu enfeksiyonundan farklı olarak kulak kepçesinin hareketiyle artmaz. Özellikle çocukluk yaşında çok sık görülmekte olup yaş arttıkça görülme sıklığı önemli miktarda azalmaktadır.

Akut Orta Kulak İltihabının Nedenleri

Akut orta kulak iltihabının nedeni orta kulağı geniz bölgesine bağlayan östaki tüpünün soğuk algınlığı, burun alerjisi ve bakteriyel üst solunum yolu enfeksiyonu sırasında tıkanmasıdır.

Akut Orta Kulak İltihabının Belirtileri

Akut orta kulak iltihabının belirtileri şunlardır;

  • Kulak ağrısı
  • Kulakta dolgunluk
  • İşitme kaybı
  • Ateş
  • Bebeklerde huzursuzluk
  • Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı
  • Bazen kanlı ve iltihaplı kulak akıntısı

Akut Orta Kulak İltihabının Tedavisi

Orta kulak iltihabı genelde kendini sınırlayan bir hastalık olup tedavisinde her zaman olmasa da antibiyotik, ağrı kesici, ateş düşürücü, eşlik eden üst solunum yolu enfeksiyonu mevcutsa bu duruma yönelik semptomatik tedaviler, kulak zarının çizilmesi (Miringotomi /Parasentez) uygulanmaktadır.

Miringotomi (Parasentez)

Miringotomi (Parasentez) akut orta kulak enfeksiyonlarının tam olarak iyileşememesi durumunda uygulanan bir yöntemdir. Burada kulak zarı tedavi amaçlı olarak çizilerek orta kulakta biriken sıvı boşaltılır. Böylece enfeksiyona yol açması önlenir.

Sadece akut orta kulak enfeksiyonunda değil östaki borusunun tıkanması nedeniyle oluşan sıvı birikiminde de bu yöntemden fayda sağlanır ayrıca tanı amaçlı da uygulanabilir.

Miringotomi (Parasentez ) Nasıl Yapılır?

Miringotomi (Parasentez) işlemi genel anestezi altında yapılır ve işlemin kendisi sadece birkaç dakika sürer. Kulak zarı çizilip vakum yardımıyla orta kulaktaki sıvı boşaltılır. Açılan delik birkaç gün içinde, müdahaleye gerek olmadan kendiliğinden kapanır.

Miringotomi’den sonra hasta evine dönebilir. Bir süre kulaktan sıvı gelir ancak bu durum normaldir ve düzelir. Eğer işlemin ardından beklenmeyen bir durum ortaya çıkarsa (kötü kokulu, kanlı sıvı gibi) hemen doktorla temasa geçilmelidir.

Orta Kulakta Sıvı Birikmesi

Orta kulakta sıvı birikmesi (Seröz Otitin) en sık ortaya çıkma şekli hafif ve orta derecede işitme azlığıdır. Çocukluk yaşında dikkatsizlik, kelimelerin yanlış telaffuz edilmesi, yüksek sesle televizyon seyredilmesi, okul başarısında düşme gibi durumlarda ebeveynler orta kulakta sıvı birikmesi konusunda dikkatli olmalıdırlar.

Orta kulakta sıvı birikmesi, tüm yaşlarda gelişmekte olup en çok şu hasta gruplarında görülür;

  • Yedi yaş altı çocuklar
  • Sigara içilen evde büyüyen çocuklar
  • Çok sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren çocuklar
  • Erkek çocuklar
  • Kardeşleri seröz otit geçirmiş olan çocuklar
  • Uzun süre biberonla beslenen çocuklar
  • Kreşe giden çocuklar
  • Down sendromu gibi genetik hastalığı olan çocuklar

Seröz otitin tanısı kulak burun boğaz hastalıkları uzmanı tarafından dikkatli bir kulak zarı muayenesi ve işitme testleri yapılarak konulur.

Orta Kulakta Sıvı Birikmesinin (Seröz Otitin) Tedavisi

Birçok durumda seröz otit herhangi bir tedavi verilmeden kendiliğinden geriler. Gerilemeyen durumlarda kulak burun boğaz hastalıkları uzmanı tarafından tedavi uygulanmakta, buna rağmen geçemeyen durumlarda ise cerrahi bir işlem olan kulak zarına ventilasyon tüpü takılmaktadır.

Bu tüplerin amacı havalanma problemi olan orta kulağın havalanmasını sağlamaktır. Tüpler duruma göre 6 – 12 ay arasında kulak zarında kalmakta sonrasında ise ya kendiliğinden düşmekte ya da doktor tarafından alınmaktadır.

Kolesteatom

Kolesteatom, dış kulak yolu cilt hücrelerinin kulak zarındaki delik ve/veya çökmeler yoluyla orta kulağa geçmesi ve burada giderek katlanan şekilde büyümesidir. Tedavi edilmezse çevre dokulara ve kemiklere zarar verebilir. Ayrıca orta kulakta bakteri, mantar ve diğer mikroorganizmalar için uygun ortam oluşturarak sürekli enfeksiyona neden olabilirler.

Ortaya çıkış şekillerine göre edinsel kolesteatom ve konjenital kolesteatom olarak ikiye ayrılırlar. Edinsel olan, kulak zarında delik ve/veya çökmelere bağlı olarak ortaya çıkar. Konjenital kolesteatom ise doğuştandır ve nadiren görülür.

Kolesteatomun Belirtileri

Kolesteatom pis kokulu akıntı ve işitme kaybı dışında başka bir belirtiye yol açmadan yıllarca kalabilirse de daha sonra ilerleyerek ve basınç yaparak çevresindeki dokulara yayılır. Kolesteatomun belirtileri genel olarak şöyle sayılabilir;

  • Hasta kulakta dolgunluk, künt ağrı
  • Şiddetli baş dönmesi, sersemlik hâli
  • Tekrarlayan orta kulak iltihabı
  • Kötü kokulu kulak akıntısı
  • Kulak çınlaması
  • İşitme kaybı
  • Baş ağrısı
  • Nistagmus (gözün istemsiz hareket etmesi)

Kolesteatom tedavi edilmezse yüz kaslarında güçsüzlük, yüz sinirlerinde zayıflık, yüz felci, sağırlık, menejit gelişebilir.

Kolesteatom Tanısı

Kulak muayenesi, ince kesitli kulak tomografisi, kulak manyetik rezonans görüntülemesi, işitme ve denge testleri ile tanı koyularak kolestetomum büyüklüğü, sınırları ve komşu yapıların durumu belirlenir.

Kolesteatom Tedavisi

Kolesteatomda medikal tedavinin etkinliği sınırlıdır, kesin çözüm kolesteatomun cerrahi olarak uzaklaştırılmasıdır. Orta kulaktaki kolesteatom alanları, iltihap artıkları temizlenir. İşitmenin yeniden sağlanması için zar ve kemikçik ameliyatları duruma göre aynı seansta ya da ayrı seans olarak yapılabilir.

Ameliyat genel anestezi altında yapılır. Hastanın 1-2 gün hastanede kalması gerekebilir. Ciddi enfeksiyon veya komplikasyon varlığında hastanede kalış süresi uzayabilir. Günlük yaşama dönüş genellikle ameliyattan sonraki 1-2 hafta içinde gerçekleşir.

Kolesteatomun tekrarlama riski her zaman vardır. Bu yüzden ameliyat sonrası hastaların durumu yakın takip edilir, hatta bazı hastalarda ömür boyu kulak takibi gerekebilir.

Kulak Tüpü

Kulak tüpü de denilen ventilasyon tüpleri, küçük, silindir şeklinde, ortasında kanalı olan ve orta kulağa hava geçişine izin veren tüplerdir. Metal, plastik, teflon gibi çeşitli materyallerden yapılırlar. Kulak tüpü takılması çocuklarda da yetişkinlerde de sıklıkla uygulanan bir yöntemdir. Genellikle kulak zarının çökmesine neden olan durumlarda ve kulak zarı ya da östaki borusunun doğru gelişememesi hallerinde tercih edilir. Çocuklarda 3 aydan daha kısa zamandan beri sıvılı orta kulak iltihabı olan çocukların çoğu kendiliğinden iyileşir ancak sıvı birikimi 3 ayı geçmişse yine sıvı birikimiyle beraber baş dönmesi, kulakta ağrı-dolgunluk varsa tüp takılabilir.

Kulak Tüpü Nasıl Takılır?

Yetişkinlerde kulak tüpünün takılması lokal anesteziyle gerçekleştirilebilse de, çocuklarda genel anestezi uygulanmaktadır. Kulak tüpü ameliyatı ortalama 10 dakika sürer. Tüp takıldıktan sonra bir süre dış kulak yolunda kan olabilir ancak bu durum geçicidir. Kulak zarına açılan bir deliğe yerleştirilen kulak tüpü yaşam boyu kulakta kalmaz. Tüpün şekline göre bir yıl içinde ya da biraz daha uzun bir süre sonra kulak zarı tarafından tüp dışarı atılır.

Kulak tüpü bademcik ya da geniz eti ameliyatı sırasında da takılabilir.

Kulak Tüpü Ameliyatından Sonra

Kulak tüpü ameliyatından sonra en önemli nokta kulağa su kaçmasının önlenmesidir. Bunun için;

  • Yüzerken veya banyo yaparken vazelinli pamuk ya da bir kulak tıkacıyla kulak kapatılmalıdır.
  • Yüzerken kulak tıpaların düşmemesi için özel yapılmış boneler takılabilir.

Ayrıca kulak darbelerden korunmalıdır.

Miringotomi (Parasentez )

Miringotomi (Parasentez) akut orta kulak enfeksiyonlarının tam olarak iyileşememesi durumunda uygulanan bir yöntemdir. Burada kulak zarı tedavi amaçlı olarak çizilerek orta kulakta biriken sıvı boşaltılır. Böylece enfeksiyona yol açması önlenir.

Sadece akut orta kulak enfeksiyonunda değil östaki borusunun tıkanması nedeniyle oluşan sıvı birikiminde de bu yöntemden fayda sağlanır ayrıca tanı amaçlı da uygulanabilir.

Miringotomi (Parasentez ) Nasıl Yapılır?

Miringotomi (Parasentez) işlemi genel anestezi altında yapılır ve işlemin kendisi sadece birkaç dakika sürer. Kulak zarı çizilip vakum yardımıyla orta kulaktaki sıvı boşaltılır. Açılan delik birkaç gün içinde, müdahaleye gerek olmadan kendiliğinden kapanır.

Miringotomi’den sonra hasta evine dönebilir. Bir süre kulaktan sıvı gelir ancak bu durum normaldir ve düzelir. Eğer işlemin ardından beklenmeyen bir durum ortaya çıkarsa (kötü kokulu, kanlı sıvı gibi) hemen doktorla temasa geçilmelidir.

Radikal Mastoidektomi Ameliyatı

Radikal Mastoidektomi Ameliyatı

Kronik orta kulak iltihaplarında mastoid kemik iltihaplanabilmekte hatta eriyebilmektedir. Bu durumda orta kulaktaki kemikçik yapıları da çıkarılarak orta kulak ile mastoid kemik tek bir kavite haline getirilir.